Conclusie ETHOS-telling: Dak- en thuisloosheid is veelzijdig en vaak onzichtbaar

In april 2024 hebben 54 organisaties in Holland Rijnland een uitgebreide telling uitgevoerd van daklozen thuisloze mensen. Deze telling, gedaan volgens de ETHOS-methode en uitgevoerd door Hogeschool Utrecht en Kansfonds, laat zien dat dak- en thuisloosheid veel diverser en onzichtbaarder is dan vaak wordt gedacht. Slechts 6% van de dak- en thuisloze mensen in de regio Holland Rijnland leeft op straat. De meerderheid woont tijdelijk bij vrienden of familie. Of op ongebruikelijke plekken, zoals een auto of stacaravan, zonder uitzicht op een vaste woonplek.

Breder en gedetailleerd inzicht

In tegenstelling tot het CBS brengt de ETHOS-telling ook mensen onder de 18 en boven de 65 jaar in kaart. Ook vraagt het om meer kenmerken van de groep dak- en thuisloze mensen. De cijfers zeggenniks over ‘meer’ of ‘minder’ mensen. Wel kunnen gemeenten gerichter beleid maken per groep. In totaal zijn er in de regio Holland Rijnland 1.175 dak- en thuisloze mensen geteld, waarvan 924 volwassenen en 251 kinderen. De kleinste groep, 6%, leeft op straat. 

Onzichtbare thuisloosheid

Bijna de helft van de groep dak- en thuisloze mensen in Holland Rijnland ‘hopt van bank naar bank’ bij vrienden of familie (327 mensen). Of slaapt op ongebruikelijke plekken zoals een auto of stacaravan (93 mensen). Het valt op dat de grootste groep een vorm van inkomen heeft. Toch kunnen ze geen eigen thuis vinden. Relatieproblemen, conflicten in huis of verslavingen zijn vaak de aanleiding van hun situatie. 
Hoeveel vrouwen er in de Rijnstreek dakloos zijn staat nog niet in de cijfers. In Holland Rijnland werden 253 dak- en thuisloze vrouwen geteld (27%), meer dan bij de CBS-cijfers. Datzelfde geldt voor de hoeveelheid kinderen: 251 (0- 17 jaar). Daarnaast hebben 355 kinderen te maken met een ouder die dak- of thuisloos is, meestal de vader. De cijfers laten zien hoe lastig het is om een woning te vinden. 196 volwassenen in de regio zijn al twee jaar of langer dak- of thuisloos (21%). Ondanks het feit dat ruim twee derde van de getelde dak- of thuisloze personen enige vorm van hulp krijgt.

De Rijnstreek-regio

De Rijnstreek-regio bestaat uit de gemeenten Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop en Kaag en Braassem. Daar werden er 194 dak- en thuisloze mensen geteld, waaronder 67 kinderen. Er wonen in verhouding veel mensen in een instelling in Alphen aan den Rijn. In deze categorie vallen mensen die op dat moment gebruik maakten van Ondersteuning met wonen (ook wel bekend als Beschermd Wonen), GGZ-instellingen en de Penitentiaire Inrichting (PI) in Alphen aan den Rijn. In Kaag en Braassem zijn relatief veel kinderen geteld. Deze gemeente heeft in verhouding meer gezinsopvangplaatsen zijn dan in andere gemeenten. 

Op weg naar een gerichtere aanpak

Wethouder Jeugdzorg Anouk Noordermeer van Alphen aan den Rijn: ”De Rijnstreek telde 127 volwassenen en 67 kinderen in een situatie van dak- en thuisloosheid. Heel veel mensen vallen tussen wal en schip. Daar maak ik mij grote zorgen om. We zullen onconventioneel moeten denken zodat mensen snel een tijdelijke plek krijgen om hun leven weer op de rit brengen. Dat doen we nu bijvoorbeeld met een lokale pilot met een woning op de Hoorn.”De Rijnstreek heeft een ‘Actieplan voorkomen dakloosheid’ waarin het voorkomen van dak- en thuisloosheid centraal staat. Het actieplan heeft specifieke aandacht voor wet- en regelgeving, jeugd en jongvolwassenen tot 27 jaar en ongebruikelijk woonoplossingen mogelijk maken. Daarnaast wordt er op veel terreinen begeleiding aangeboden door Tom in de Buurt. Ook zorgen gemeenten in samenwerking met Stichting De Binnenvest en woningcorporaties voor meer opvangplekken. De inzichten uit de ETHOS-telling helpen om gerichter beleid te ontwikkelen en de aanpak beter af te stemmen op de verschillende groepen dak- en thuislozen.